Aşure dediğimiz tatlıyı ve aşure günü nedir sorusunu sormayan bilmeyen insan neredeyse yoktur. Çok severek tükettiğimiz hatta İslami inanca göre Muharrem ayında yapılan bu tatlıyı yemek için o ayı beklediğimiz zamanlar bile olmaktadır. Peki ya severek tükettiğimiz bu tatlı aslında tarihte nasıl yer almaktadır ve nasıl ortaya çıkmıştır? Ne zamandan beri aşurenin olduğu bir ay bulunmaktadır ve aşure günü nedir? Bu soruların cevabını merak edenler için genel bir araştırma yaptık ve aslında aşure günü nedir, bizdeki yeri ve önemi nedir, bunları öğrendik. Bu yazımızda sizlere bunları aktarmaya çalışacağız. Öncelikle aşurenin anlamından, nasıl bir tatlı olduğundan ve aşure gününün nasıl ortaya çıktığından başlayalım.
Aşure Günü Nedir?
Aşure kelimesi Arapça’ dan gelen bir kelimedir ve orijinal okunuş şekli aşuradır. Aşure kelimesinin anlamı sayı olarak on demektir. Aşure günü nedir dendiğinde verebileceğimiz ilk cevap aslında budur. Başka bir anlamı ise Hicri takvime göre Muharrem ayı ilk ay olup bu ayının onuncu günü aşure günü olmaktadır. Eskiden bu günde İslami inançlar dışındaki halklar da oruç tutmaktaydılar. İsrailoğulları ise bunun en baş örneklerinden biriydi. Aşure günü nedir sorusunun asıl detaylı cevabını vermeye burada başlıyoruz. Aşure gününde tüm insanlığın kaderini etkileyecek ve geleceği adeta şekillendirip yön verecek olaylar yaşanmıştır.
Bu günde:
- Hz. Adem’ in tövbesi kabul edilmiş,
- Hz. Halil Peygamber Nemrut ateşinden kurtulmuş,
- Hz. Musa kendi kavmini bu günde Firavun’ un zulmü ve eziyetinden kurtarmış,
- Hz. Eyüp peygamberin yaraları deva bulup iyileşmiş,
- Hz. Yunus peygamber yunus balığının karnından kurtulmuş,
- Hz. Yakup peygamberin gözleri açılmış ve bu günde oğlu Yusuf’ a kavuşmuş,
- Hz. İsa dünyaya gelmiş ve semaya yükseltilmiş,
- Hz. Nuh peygamberin gemisi Cudi Dağı’ na oturmuş,
- Hz. Yusuf kardeşlerinin onu attığı kuyudan kurtulmuş,
- Kerbela faciası, Hz. Hüseyin’in şehadeti.
Kısaca aşure günü nedir diye soracak olursanız bu önemli günlerin yaşandığı gündür. Bu saydığımız olayların hepsinin aşure gününde yaşanmasındandır ki, İslam dünyası için oldukça önemli bir gündür. O yüzden çeşitli malzemelerin bir araya gelmesi ile yapılan aşure tatlısı bu günde eş, dost, komşu, akrabaya dağıtılır. Aşure günü nedir sorusunun kültürel olarak ne olduğunun cevabını ise veren en güzel örnek budur. O günde birlik ve beraberlik içinde bu olayların hatırlanması en başta gelen kültürel anlayıştır.
Bir başka rivayete göre ise belirli bir sayıda farklı çeşidinin olması gerektiği tahılların bir araya getirilerek yapıldığı aşure tatlısının Hz. Nuh zamanında yapıldığıdır. Aşure günü nedir sorusunun bir başka cevabı olarak bunun açıklamasını verebiliriz. İlk olarak Hz. Nuh zamanında olan büyük tufan sonucunda Nuh’ un gemisinde olanlar ellerindeki son tahılları birleştirerek bu tatlıyı yapıp yediler ve bugün aşure günü nedir sorusunun ortaya çıkmasına ilk kez o zaman vesile oldular. Sonra bu bir İslam geleneği haline geldi ve sevilerek yapılmaya devam edildi. Ülkemizde de sevilerek yenen aşurenin belirli bir günü olmasına karşın, o ay boyunca yapılıp dağıtıldığı da görülmektedir. Aşure günü nedir sorusuna cevap olarak verilebilecek birkaç rivayet daha bulunuyor fakat tarihe dayanan ve doğru olduğu düşünülen asıl söylemler bunlardır.
Küçüklüğümüzden bu yana neredeyse her birimizin evinde aşure pişmiş ve ailemiz bir telaş içinde aşureleri dağıtmaya çalışırken aşure günü nedir diye sormuş, içimizden de aynı şekilde aşure günü nedir sorusunu mutlaka geçirmişizdir. Aşure günü nedir, aşure günü neden vardır diye sorduğumuzda aldığımız cevaplar bizler için belki yeterli olmuş cevabımızı almışızdır, belki de olmamış ve sadece sevdiğimiz bir tatlının yapıldığını herhangi bir gün diye düşünmüşüzdür. Halbuki İslam toplumu için önemli olan bu gün geleceğe yön veren oldukça büyük olayların yaşandığı bir gündür. Aşure günü nedir dendiğinde bu cevaplar verilmese de zamanla okuduklarımız veya araştırmalarımızla ufak tefek detaylar öğrendik. Aşure günü nedir sorusunun diğer cevaplarına da değinmek isteriz.
İslam’ a göre aşure günü nedir ve aşure yapma zorunluluğu ya da bir sevabı bulunuyor mu derseniz, buna verilecek cevap hayır olacaktır. İslami inanca göre bu tatlının yapılmasında ne bir sevap ne de bir zorunluluk vardır. Ama sadece Hz. Nuh ve kavminin gemisinin karaya çıkmasını hatırlamak ya da o gün son tahıllarla yapılan bu tatlıyı o olayları anmak amaçlı yapabilir, yiyebiliriz. Bu sebeple belki de iyi niyetten doğacak bir sevap olabilir. Aşure günü nedir ve aşure yapmanın bir sevabı var mıdır diye düşündüğümüzde araştırmalarımıza göre aşure günü İslam alemi için önemli bir gündür ve bir sevabı olmasa da bir anma söz konusu olduğundan güzel bir gelenek olarak görülmektedir. Aşure Gününün Kültürümüzdeki Yeri
Aşure günü nedir konusunun aslında bağlı olduğu diğer bir konu ise kültürümüzdeki yeri ve önemidir. Aşure günü nedir, aşure gününde ne yapılır gibi sorular her yıl aşure günü yaklaştığında konuşulmaya başlanan konulardır. Bu konuda bilgi sahibi olanlar kadar aşure günü nedir sorusunun cevabını bilmeyen birçok insan bulunur. Aşure günü İslam alemi için son derece önemli olan ve bazı ibadetlerin yapıldığı bir gündür. Bu ibadetlerin yapılması İslam dinine göre zorunlu olmayıp kişinin kendi isteğiyle yaptığı ibadetlerdir.
Bunlardan başka az önce de bahsettiğimiz gibi, aşure günü nedir dersek, bizim İslam’ dan gelen bir kültür ögemizdir. Yani aslında Türkiye’ de yaşayan ya da başka bir İslam ülkesinde yaşayan insanlar bunu ibadetten çok gelenek veya bir kültür olarak görme eğilimindedir. Aşure günü nedir diye sorulduğunda bu soru zihinlerde kültürü yansıtan bir unsur gibi düşünülür. Kültürü yansıtan bir öge olarak düşünülen aşure ve aşure günü nedir sorusu sorduğunuz bir insan size bunun sadece Türkler ya da Müslümanlar tarafından yapılan bir tatlı olduğunu bile söyleyebilir. Aşure kültürümüze o denli yerleşmiştir ki, İslami bir anlamı olmasından ziyade her yılın belli günleri içerisinde yapılan bir tatlı olarak düşünülür. Aşure günü nedir dendiğinde bu yüzden sadece Müslümanların ya da Türkler’ in yaptığı bir tatlıdır denmesine şaşırmamak gerekir.
Aşure günü nedir hakkında konuşmuşken aşure tatlısı içerisinde bulunan malzemeler ve içeriğinden bahsetmemek olmaz. Aşure belirli tahıllar, örneğin fasulye nohut, buğday, ve kuruyemişlerin şeker ve su ile birlikte önce ayrı ayrı sonra hepsi bir arada olmak üzere pişirilmesi ile elde edilir. Aşure tatlısı içerisinde kullanılan standart tahıllardan sonra kullanılan en önemli yiyecekler kuruyemişlerdir. Bu kuruyemişler isteğe göre kuru kayısı, kuru incir, fındık, fıstık, kuru üzüm ve benzeri kuruyemişler olabilir. Kuruyemiş seçimi aşure tatlısı için oldukça önemlidir. Çünkü herkesin yaptığı aşurenin bir diğerinden daha lezzetli ya da farklı olmasını sağlayan şey kuruyemiş seçimleridir. Ayrıca kullanılan kuruyemişlerin taze ve lezzetli olması da aşurenin tadını oldukça önemli ölçüde etkileyen bir unsurdur.
Aşure günü nedir sorusunun diğer bir anlamı, yalnızca o gündeki tüm olayları anmak adına yapılabilen aşurenin sadece yemek amaçlı değil aslında ilk olarak insan ve ilk peygamber olduğuna inanılan Hz. Adem’ den günümüzdeki en genç nesle kadar olan tüm olayları da hatırlamak amacıyla yapılmasıdır. Aşure günü nedir sorusuna cevap bulmak isteyenler için söyleyebileceğimiz bir başka şey ise kültürümüzün bir parçası olduğudur. Asırlardan beri yapıldığını düşündüğümüz aşure tatlısının tarihe dayandığı kadar aslında kültürümüzün de bir parçası olması ve bir gelenek haline gelmesi de her Muharrem ayının onuncu gününde dağıtılmasının ve sevilerek yenmesinin bir sebebidir. Aşure günü nedir sorusunun aslında tek bir cevabı olmadığı gibi kültürümüzdeki yeri ve önemini de düşündüğümüzde ne olmasından çok sebebinin nelere dayandığını bilmek o günü bizler için daha anlamlı kılmaktadır. Aşure günü nedir sorusunun birçok olaya dayanan cevabı olduğu gibi kültüre dayanan bir açıklaması da vardır.
Hem yakın tarihimizde olmasından hemde İslamın en acı olaylarından biri olan Kerbela faciası Aşure gününün önemini arttırmaktadır. Kerbela faciası, Hicri 61 yılı 10 muharrem günü Yezid ve adamlarının, başta Peygamberimiz Hz. Muhammed (S.A.V) torunu Hz. Hüseyin olmak üzere ailesinden ve yakınlarından 72 Müslüman’ın günlerce aç ve susuz bıraktıktan sonra acımasızca şehit edilmesi olayıdır.
Her yıl Muharrem ayının onuncu günü yapılan aşure tatlısının kültürümüze yansımasının bir başka sebebi ise aslında başta bahsettiğimiz İslami faktörlerin aynı günde toplanmış olmasıdır ve önemliside Kerbela faciasıdır. Aşure günü nedir dediğimizde sayacağımız bu İslam tarihine yön veren olaylar, İslam dinine inanan ve aşure gününde yaşanan olaylardan diğer dinlere hitap eden tüm kesimlerin de es geçmediği önemli olayları barındıran bir gün olduğunu söyleyebiliriz.
