Türk mutfağının en tatlı üyesi, verilecek en iyi hediye, kahve ile en iyi dostluk, çocukluktan bir nostalji, bayramları sevme nedeni… Türk lokumu olarak bilinen lokum, Türkiye ile ilgili çok popüler hale gelen eşsiz bir tatlıdır. Yüzlerce yıl öncesine dayanan ve Osmanlı mutfağının önemli bir parçası olan lokum hakkında bilinecek onlarca şey var! Lokum nasıl yapılır tarif etmeden önce eğlenceli bazı içerikleri de okumakta yarar var.
Lokumunun Tarihçesi
Osmanlı Devleti döneminde saray mutfağının önemli bir parçası olan Türk lokumu yüzlerce yıllık bir maziye sahiptir. MÖ 226 – 652 yılları arasında Pers İmparatorluğu’nda hüküm süren Sassanlılar tarafından sık sık tüketilen tatlı ‘abhisa’, kesin olmasa da, Türk lokumunun kökeni olarak bilinir. Lokum, ilk olarak ‘’boğazını rahatlatmak’’ anlamına gelen ‘’rahat ul-hulküm’’ olarak anılır, ama zamanla ‘’rahat bir zevk’’ haline geldi. Son olarak, modern Türkçede ‘lokum’ olarak adlandırılır.
Anadolu’da tanınması 15. yüzyılda başlar ve 17. yüzyılda doruk noktasına ulaşır. 18. yüzyılda ise çeşitli gezginlerin Avrupa’ya lokum götürmesiyle ‘’Türk Lokumu’’ olarak tanınmaya ve tanıtılmaya başlanır. Bu sayede sınırları aşarak Avrupa’da da popülerlik kazanır. Osmanlı Devleti’ndeki ilk seri üretim 1777 yılında başlar. İlk olarak bal, şurup ve unla karıştırılan lokum daha sonra nişasta ve rafine şekerin icadı ile yavaş yavaş bugünkü halini alır.
Lokumun Özellikleri
Bu şahane, ağız şenliği besinle ilgili bilmemiz gerekenler adeta bitmez. Lokum nasıl yapılır ayrı bir ustalık ve dikkat konusudur. Ondan önce çeşitli özellikleriyle donanıp lokumun değerini daha iyi anlamak gerekebilir. Lokumun en önemli özelliği hassaslığı ve esnekliğidir. İyi yapılmış usta işi bir lokum, üzerine basıldığı zaman adeta bir plastik ya da sünger gibi genişlemeli ve üzerindeki malzemeler ellere yapışmadan orijinal şekline dönmelidir. Nişasta nedeniyle oluşan peptizasyon, lokumun diğer önemli özellikleri olan saydamlık ve parlaklığı sağlar. Öte yandan, pişirme teknikleri de bir türden diğerine farklılık gösterir. Lokum diğer ülkelerden gelen yoğun talepleri dikkate alırsak Türkiye’nin ve Türk mutfağının önemli bir temsili halindedir. Ayrıca bu sebepledir ki iyi, kaliteli bir lokum elde edebilmek adına Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı da 2014 yılında lokum üretimine yeni kriter ve düzenlemeler getirir.
Lokum Çeşitleri
Lokum nasıl yapılır, dediğiniz duyar gibiyim. Biraz daha sabırla sonunda bu muhteşem ürünü evinizde nasıl yapabileceğiniz ayrıntılarıyla göstereceğiz. Bundan önce çeşitli lokum türlerine bakmakta da fayda var.
- Kuş lokumu
- Fındık lokum
- Cevizli lokum
- Çifte kavrulmuş lokum
- Fıstıklık lokum
- Hindistan cevizli Türk lokumu
- Sultan lokumu
- Paşa lokumu
- Çikolata kaplı lokum
- Limonlu ve naneli lokum
- Atom lokum
Lokumun Besin Değerleri
Tabii ki kullanılan malzeme ve onların oranlarına göre besin değerlerinin değiştiği tahmin edilebilir. Ancak hepsi baz alınarak elde edilen ortalama değerler vardır. Buna göre; 100 gram lokumda 89.28 gram karbonhidrat, 0.12 protein, 0.19 gram yağ, 0 gram lif, o gram kolesterol, 19 mg potasyum 5 mg kalsiyum ve 0.1 mg demir bulunur.
Lokumun Özellikleri
Lokumun bilinen sayısız faydası vardır. İşte onlardan temel diyebileceğimiz faydalar:
- Bademcik iltihabının önlenmesi ya da azaltılmasına yardımcı olur.
- İçerisinde bulunan karbonhidratlar, böbrek hastalıklarını önlemede ya da iyileştirmede yardımcı olur.
- Deri üstümüzde meydana gelen çeşitli yaralar için de muazzam bir şifa kaynağıdır.
Fazla Lokum Yemenin Zararları
Tabii ki her şeyin fazlası zarardır. Bu gerçekten hiçbir gıda muaf olamaz. Haliyle lokumun fazlası da bünyede ciddi sorunlara yol açabilir. Lokum her ne kadar sağlıklı bir gıda da olsa içerisindeki karbonhidrat, nişasta ve şekerin fazla tüketimi hastalıklara yol açabilir. Bu bileşenlerin neden olabileceği hazımsızlık karaciğer yağlanmasına neden olabilir. Bu da ek olarak kilo alımına yol açar. Bu nedenle lokumun tadını çıkarın ancak aşırıya kaçmamaya özen gösterin.
Peki Lokum Nasıl Yapılır?
Gelelim esasın da esası meseleye. Lokumun türlerinden tutun da maharetli ellerin farklı yorumlarına kadar lokum nasıl yapılır sorusunun pek çok cevabı var. En bilineni ve herkesçe uygulanan hali şu şekildedir:
Gerekli malzemeler
- 1 litre süt
- 1.5 bardak şeker
- 2 bardak un
- 100 gram tereyağ
- 2 paket vanilya
- Hindistan cevizi
- Ceviz
- Fındık
Yapılışı
- Derin bir tencereye un, süt ve şekere koyun. Kısık ateşte sürekli karıştırın.
- Karışım kaynadıktan hemen sonra ocaktan alın.
- İçine tereyağ ve vanilyayı ekleyin. Mikser yardımıyla 10 dakika boyunca karıştırıp çırpın.
- Lokum için yapmış olduğunuz muhallebiyi geniş bir tepsiye döküp tüm alana yedirin.
- Bozdolabında bir gece boyunca bekletin.
- Ertesi sabah ya da öğle vakitlerinde muhallebiyi kare şeklinde kesip her kareyi elinizde yuvarlayın.
- Yuvarladığınız lokumların üzerine Hindistan cevizi, fındık ve ceviz serperek servis hazır hale getirin.
Portakallı Lokum Nasıl Yapılır?
Gerekli Malzemeler
- 2 adet taze portakal
- 1 adet limon
- 2 su bardağı su
- 1 su bardağı nişasta
- 1.5 su bardağı toz şeker
- Hindistan cevizi
Yapılışı
- Portakalları iyice yıkadıktan sonra rendenizin ince kısmı ile kesme işlemlerini yapın.
- Kestiğiniz portakalların suyunu sıkın ve ardından limonun da suyunu sıkın.
- Derin bir tencereye limon suyu, portakal suyu, şeker, su ve nişasta koyup iyice karıştırın.
- Karıştırdığınız tencereyi ocağı alın orta ateşte sürekli karıştırarak pişirin.
- Kaynamaya yakın bir zamanda portakal kabuklarının rendelenmiş hallerini de tencereye katın.
- Pelteleşene kadar pişirmeye devam edin. Pelte gibi olunca ocağı kapatın.
- Hazırladığınız karışımı temiz bir borcama koyabilirsiniz.
- Tüm borcama eşit oranda yayılacak şekilde düzeltin.
- Bir süre buzdolabında bekletip biraz soğumasını sağlayın.
- Daha sonra küçük küçük dilimleyin ve üzerine Hindistan cevizi serpin ve servis edin.
Aşk Lokum Nasıl Yapılır?
Gerekli Malzemeler
- 1.5 su bardağı süt
- 3.5 yemek kaşığı toz şeker
- 3.5 yemek kaşığı irmik
- 1/2 paket toz krem şanti
- Hindistan cevizi
- Kakao
Yapılışı
- Derin bir tencerenin içine 1.5 su bardağı süt 3.5 yemek kaşığı toz şeker ve 3.5 yemek kaşığı irmik ekleyin.
- Eklediğiniz bu malzemeleri iyice karıştırın.
- Daha sonra tencereyi ocağın üzerine alın ve orta ateşte sürekli karıştırarak koyu bir kıvam alana değin pişirin.
- Bu karışım piştikten sonra ocaktan alıp soğumaya bırakın. Karışımın soğudukça katı hale geleceğini göreceksiniz.
- Soğuyan bu irmik karışımın üzerine yarım paket toz krem şanti ekleyerek bunu da iyice karıştırın ve buzdolabında yarım saat, bir saat kadar bekletin.
- Soğuyan karışımı çıkarıp küçük küçük parçalar halinde elinize alıp yuvarlayın.
- Hepsini yuvarladıktan sonra üstüne Hindistan cevizi ve kakao ekleyerek tatlınızı servise hazır hale getirin.
Kuş Lokum Nasıl Yapılır?
Gerekli malzemeler
- 1 kilo un
- 250 gr toz şeker
- 125 gr tereyağ
- 12 adet ile 15 adet arasında yumurta sarısı
- Ununun kaldırabileceği kadar durulmuş küllü su
Yapılışı
- Bu malzemelerin hepsini karıştırıp bir çeşit macun kıvamına gelinceye kadar güzelce harmanlayın.
- Macun gibi olduktan sonra sac tepsiye döküp güzel yayın.
- Tepsiye yerleştirdiğiniz lokum kalıplarını fırına koyup yarım saat kadar bekletin.
- Daha sonra fırından çıkarıp üzerine isteğe göre Hindistan cevizi, pudra şekeri koyarak servis edin.
Havuçlu Lokum Nasıl Yapılır?
Gerekli malzemeler
- 6 adet büyük boy havuç
- 5 çorba kaşığı nişasta
- 1 su bardağı toz şeker
- 1 paket vanilin
- Yarım su bardağı Hindistan cevizi
- 2 yemek kaşığı damla çikolata
Yapılışı
- Havuçların kabuklarını soyun ve iyice yıkayın. Sonra iki üç parçaya bölün.
- Derin bir tencereyi ocağa koyun ve havuçları tencerenin içine ekleyin. Havuçların üzerlerini geçecek kadar su koyup haşlayın.
- Havuçlar yumuşadıktan sonra haşlama sudan bir su bardağı kadarını ayırın.
- Havuçlar soğuyunca farklı bir kaba alın ve ayırdığınız haşlama suyu üzerine ekleyerek blender yardımıyla iyice ezin.
- Bir tava alıp içerisine ezdiğiniz havuçları koyun. Üzerine de şeker, nişasta ve vanilin malzemelerinizi ekleyip bir güzel karıştırın. Koyulaşana kadar kaynatıp pişirin.
- Dayanıklı bir kabı ıslatın ve içine pişen havuçları koyun. Yaklaşık yarım saat normal sıcaklığa gelmesini bekleyin.
- Üzerini streç ile kapatın ve 1 gece buzdolabında bekletin. Lokum harcını dilimlerine ayırın ve her dilimini yuvarlayın.
- Yuvarlak havuç toplarını Hindistan cevizi ile bulayın ve ortasına biraz deşip çikolataları koyun.
- Kısa bir süre dinlendirip servis edin.
